Op verschillende bestuursniveaus worden op dit moment gesprekken gevoerd om tot een regeerakkoord te komen. Deze cruciale fase van coalitievorming maakt of kraakt het succes van een toekomstige regering. Welke lessen uit deals sluiten mogen de formateurs zeker niet uit het oog verliezen, willen ze tot een duurzame samenwerking komen?
Een regeerakkoord sluiten is eenvoudig, samen goed beleid maken niet.
Een regering in het zadel hijsen is dus maar het beginpunt. Want het is een herkenbaar beeld geweest: de voorbije jaren vielen politici van dezelfde coalitie elkaar binnen de regering frontaal aan. Partners die op elkaar zijn aangewezen om samen te werken, werden zo in een rol van rivaal gedwongen. Hoe kun je dit vermijden? Zowel de theorie als de praktijk wijzen uit dat het wel degelijk mogelijk is om tot een harmonieuze samenwerking te komen. Zelfs met kampen die heel andere uitgangspunten hebben.
Keer op keer wordt aangetoond dat partijen die samen een meerderheid vormen maar die elkaar openlijk het leven zuur maken, hier enkel populariteit en impact mee verliezen. Hoe kan deze dynamiek worden vermeden? Er zijn nochtans manieren uit de privésector waar de politiek lessen uit kan trekken. Hieronder drie voorbeelden van technieken.
1. Scenario planning
Techniek: Wat doen we als het mis gaat? Scenario planning houdt in dat je verschillende toekomstige scenario’s ontwikkelt en analyseert hoe onverwachte ontwikkelingen de beleidskeuzes helpen beïnvloeden. Dit helpt bij het anticiperen op mogelijke obstakels en kansen.
Voorbeeld: In plaats van een regeerakkoord op te stellen als rigide tekst, kan je er ook een scenario-instrument van maken. Op die manier accepteer je dat er tijdens een regeertermijn in een snel veranderende wereld zaken zullen gebeuren die het belang van elementen uit een akkoord zullen doen veranderen of zelfs contraproductief maken.
In de medische wereld zien we soms dat de terugbetaling van een bepaald geneesmiddel aan patiënten zeer hoog is omdat het het enige werkzame middel is dat op de markt is.
De ziekteverzekering is daardoor genoodzaakt om erg veel middelen te investeren in dit product. Je kan in de plaats ook een deel investeren in innovatie, waardoor er op termijn alternatieven worden gelanceerd. Vanaf wanneer er een nieuwe remedie op de markt komt, dan neemt de noodzaak voor deze terugbetaling af. De marktwerking zal immers zorgen dat de prijs afneemt door de concurrentie. De ziekteverzekering kan zo terugbetalingsvoorwaarden automatisch verminderen in functie van het aantal patenten op de markt.
Evenzeer kan het aantal subsidiestelsels voor bedrijven afhangen van de economische groeicijfers van het afgelopen kwartaal, waardoor je investeringen kunnen toenemen van zodra het handelscijfer de verkeerde kant op gaat.
Een laatste simpel, maar meer mondain voorbeeld: toekomstige partners kunnen een draaiboek uitwerken wat er gebeurt als een minister of functionaris in een schandaal belandt.
In een snel veranderende wereld komen er gebeurtenissen die alles wat je overeen gekomen bent, irrelevant maken
2. Contingency Contracts
Techniek: Contingency contracts zijn afspraken die afhankelijk zijn van toekomstige gebeurtenissen. Ze helpen om geschillen op te lossen door specifieke voorwaarden vast te leggen voor verschillende mogelijke uitkomsten.
Voorbeeld:
Stel je voor dat twee politieke partijen onderhandelen over maatregelen over emissies. Partij A gelooft dat strikte emissiereducties noodzakelijk zijn en onmiddellijk moeten worden ingevoerd, terwijl Partij B denkt dat de economische impact te groot zal zijn en dat de markt voor ander vervoer dan personenwagens op fossiele brandstoffen nog niet voldoende ontwikkeld is.
Een mogelijke oplossing zou een contingency contract kunnen zijn, waarin beide partijen akkoord gaan met initiële milde emissiereducties. Ze spreken tegelijk af om de economische groei van de komende kwartalen op te volgen, en hoe de luchtkwaliteit evolueert. Ze spreken striktere maatregelen af die automatisch in werking treden als bepaalde technologische doorbraken worden bereikt of als de economische groei een bepaald niveau overstijgt.
In de privésector zijn dergelijke technieken ingeburgerd. Denk maar aan
Samenwerkingen met leveranciers worden beëindigd indien er een verkoopsdoel niet gehaald wordt
Arbeidscontracten voorzien bonussen voor werknemers die afhankelijk zijn van het behalen van specifieke doelstellingen of als een omzetcijfer wordt gehaald.
Contingency contracts kunnen gebruiken om impasses te doorbreken. Het is essentieel om duidelijke en meetbare voorwaarden te definiëren. Dit helpt om latere conflicten te voorkomen en zorgt ervoor dat alle partijen begrijpen onder welke omstandigheden de contractbepalingen van kracht worden.
3. Doorbraakdenken (Breakthrough Thinking)
Techniek: Politiek is de kunst om zo veel mogelijk te doen met zo weinig mogelijk middelen. Het budget waarmee gewerkt wordt is het geld van de burgers. Er moeten dus keuzes worden gemaakt.
Breakthrough thinking houdt in dat je buiten de gebaande paden denkt en innovatieve oplossingen zoekt voor schijnbaar onoplosbare problemen. Het stimuleert creativiteit en het loslaten van traditionele beperkingen.
Voorbeeld: Tijdens de regionale regeringsonderhandelingen kunnen partijen brainstormsessies houden rond hun gemeenschappelijke doelen in een bepaald domein. Dit doorbreekt het wij-zij denken en de impasses die ontstaan uit denken vanuit kampen en botsende principes.
Creatieve manieren zoals mind mapping of de "Six Thinking Hats" van Edward de Bono genereren nieuwe ideeën. Bijvoorbeeld, in plaats van het vaststellen van een vast leerplan of vaste investeringen in leerprogramma's voor kandidaat-leerkrachten, kunnen ze een flexibel model ontwikkelen dat het beleid aanpast aan de internationale scores van de leerlingen van het land zoals de Pisascores voor taalvaardigheden en wiskundige prestaties.
Comments